Αναμφίβολα η μεγαλύτερη μορφή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 ήταν ο Αφροαμερικανός Τζέσε Όουενς. Με τα τέσσερα χρυσά μετάλλια που κατέκτησε, έδωσε ένα ισχυρό χαστούκι στον Αδόφλο Χίτλερ που αποχώρησε από το γήπεδο νωρίτερα, για να αποφύγει την απονομή των μεταλλίων στον «κατώτερο» μαύρο αθλητή!
Το 1935 ο έγχρωμος φοιτητής από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο μετείχε σε αγώνες στίβου: ήταν 22 χρονών και αυτό που θα καταφέρει εκείνη την μέρα μοιάζει ακόμα και σήμερα εξωπραγματικό. Kερδίζει και στα τέσσερα αγωνίσματα στα οποία συμμετέχει. Και σπάει όλα τα κοντέρ καθώς σημειώνει τρία παγκόσμια ρεκόρ και ισοφαρίζει ένα τέταρτο. Όλα αυτά μέσα σε μόλις 45 λεπτά. Ο αθλητής, είναι ο νεαρός, Τζέσε Όουενς που μόλις έχει αρχίσει να γράφει ιστορία.
9,4 δευτερόλεπτα στα 90 μέτρα, 8,13 μέτρα στο άλμα ρις μήκος, ρεκόρ που κράτησε για 25 ολόκληρα χρόνια. 20.3 δευτερόλεπτα στα 200 μέτρα και 22.6 δευτερόλεπτα στα 200 μέτρα εμπόδια. Το κατόρθωμα του μοναδικό για την εποχή για τον ίδιο ωστόσο μεγαλύτερη αξία από τα ρεκόρ και την διάκριση ήταν το γεγονός πως το πανεπιστήμιο του ως επιβράβευση για τις επιδόσεις του βρήκε δουλειά στον πατέρα του για να καταφέρει να συντηρήσει τα άλλα δέκα (!) αδέλφια του Τζεσε. Και όλα αυτά σε μια εποχή που ο ίδιος ο εκπληκτικός αθλητής λίγα χρόνια νωρίτερα ήταν αναγκασμένος να τρώει σε εστιατόρια μαύρων λόγο των φυλετικών διακρίσεων στην Αμερική της δεκαετίας του ‘30.
Μια από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές των Αγώνων του 1936 ήταν το αγώνισμα του μήκους, που ήταν το δεύτερο αγώνισμά του. Μεγάλο φαβορί στο αγώνισμα ο Γερμανός Λουτζ Λονγκ (μετέπειτα στενός φίλος του Όουενς).
Σαν σήμερα, 3 Αυγούστου 1936, ο Όουενς κάνει τις πρώτες προσπάθειές του. Οι κριτές τις θεωρούν άκυρες. Ο Λονγκ κανονικά θα έπρεπε να τρίβει τα χέρια του από ικανοποίηση. Γιατί όχι μόνο θα κέρδιζε ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, αλλά δεν θα χρειαστεί να «απολογηθεί» στα οργισμένα πρόσωπα των διοργανωτών για ένα ακόμα χαμένο μετάλλιο από έναν… μαύρο.
Όμως όχι. Ο Λονγκ πλησιάζει τον Όουενς. Θαυμάζει τον αθλητή για τα προσόντα και το θάρρος του. Του υποδεικνύει να ξεκινήσει το άλμα του αισθητά πριν από τη γραμμή του άκυρου. Και τον ενθαρρύνει να «πετάξει» όσο πιο μακριά μπορεί. Και όλα αυτά στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου, μπροστά στα μάτια των Αρχών του ναζισμού, μπροστά στα μάτια του Χίτλερ!
Και ο Όουενς κάνει το μεγαλύτερο άλμα. Και κερδίζει το χρυσό. Και ο Λονγκ τον πλησιάζει και με ειλικρινές βλέμμα θαυμασμού και εκτίμησης τον συγχαίρει θερμά! «Όλα τα μετάλλια και τα κύπελλα που κέρδισα στη ζωή μου δεν αξίζουν τίποτα μπροστά στη φιλία που μου χάρισε ο Λουτζ Λονγκ!», είχε δηλώσει ο Όουενς λίγο καιρό αργότερα.
Οι Γερμανοί φίλαθλοι, σε αντίθεση με τον Χίτλερ, αποθέωσαν τον Όουενς και στο Στάδιο του Βερολίνου αλλά και στους δρόμους της πόλης και στο Ολυμπιακό Χωριό, μολονότι η ναζιστική προπαγάνδα κατηγορούσε τις ΗΠΑ ότι «έφτιαξαν ομάδα γεμάτη με μαύρα κατακάθια».
Ο Όουενς, παρά το γεγονός ότι έκανε κάτι το οποίο έμοιαζε ακατόρθωτο, δεν κλήθηκε ποτέ στον Λευκό Οίκο για συγχαρητήρια, ούτε έλαβε κάποιο τηλεγράφημα από τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Μπορεί να πέτυχε τόσες διακρίσεις, όμως αυτό δεν σήμαινε ότι αυτομάτως θα γινόταν ο μεγάλος σταρ, αφού ούτε στην Αμερική δεν ξεχνούσαν εύκολα ότι ήταν Αφροαμερικανός.
Δούλεψε μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε βενζινάδικο, σε καθαριστήριο! Πέθανε στις 31 Μαρτίου του 1980, σε ηλικία 66 ετών. Η αναγνώριση ήρθε μετά τον θάνατό του. Το 1984, ένας δρόμος κοντά στο στάδιο του Βερολίνου πήρε το όνομά του. Δυο γραμματόσημα με τη φιγούρα του βγήκαν το 1990 και το 1998.
Επίσης, πολλές πλατείες και πάρκα έχουν πάρει το όνομά του, ενώ το στάδιο στίβου του Πανεπιστημίου του Οχάιο έχει το όνομά του. Μπήκε και στο hall of fame των αθλητών από την Αλαμπάμα το 1970.
Ο κλάδος ελιάς και η συνάντηση του Σπύρου Λούη με τον Χίτλερ
Σε εκείνους τους Αγώνες, ο ιστορικός Ολυμπιονίκης μαραθωνοδρόμος Σπύρος Λούης, 64 χρόνων πια, έκανε την τελευταία επίσημη εμφάνισή του ως προσκεκλημένος της γερμανικής Οργανωτικής Επιτροπής. Κανείς δεν πίστευε τότε ότι λίγα χρόνια αργότερα το κλαδί ελιάς -σύμβολο ειρήνης- που είχε παραδώσει στον Αδόλφο Χίτλερ θα μετατρεπόταν στο μεγαλύτερο αιματοκύλισμα της ανθρωπότητας και ο τελευταίος στην πιο επαχθή προσωπικότητα του πλανήτη.
Το κατάμεστο στάδιο αποθέωσε τον Λούη. Ντυμένος με την παραδοσιακή φουστανέλα και επευφημούμενος «εν εξάλλω ενθουσιασμώ» όπως έγραψε τότε ο Τύπος, έφτασε με τους επισήμους. Κατά την εκφώνηση του Ολυμπιακού Όρκου, 30.000 περιστέρια αφέθησαν ελεύθερα και σκέπασαν σαν σύννεφο τον ουρανό για να μεταφέρουν σε όλον τον κόσμο το μήνυμα της ειρήνης.
110.000 άνθρωποι παρακολούθησαν τον Γερμανό δρομέα Σλίγκεν να εισέρχεται στο στάδιο και να κατευθύνεται στον βωμό του πυργίσκου του Μαραθωνίου, μεταδίδοντας τη Φλόγα. Τότε ο Σπύρος Λούης σηκώθηκε και παρέδωσε φανερά συγκινημένος στον Χίτλερ το κλαδί ελιάς, πριν ηχήσει ο Ολυμπιακός Κώδων. Αυτό ήταν και το όνειρο ζωής του όπως ο ίδιος είχε εξομολογηθεί: να μεταφέρει το μήνυμα των Ολυμπιακών Αγώνων απ’ άκρου εις άκρον. Παρόλο που το κράτος δεν κατέβαλε το παραμικρό ποσό για τα έξοδα παραστάσεως του ένδοξου τέκνου της, ευθύνη που ανέλαβε μόνο η φτωχή κοινότητα Αμαρουσίου.
Η παρουσία του αποκτά δε ξεχωριστή σημασία αν ληφθεί υπόψη ότι υπήρξε η πρώτη δημόσια εμφάνισή του μετά τη φυλάκισή του, το 1925, με την κατηγορία της πλαστογραφίας στρατιωτικού εγγράφου, για την οποία τελικά αθωώθηκε.
